Czas pasyjny
Czas pasyjny rozpoczyna się w środę po Niedzieli Estomihi. Środa ta, zwana w Kościele rzymskokatolickim Popielcową, jest w Kościele luterańskim Dniem Pokuty. Od tego dnia milknie śpiew: „Chwała na wysokościach” i „Alleluja”, a kolor liturgiczny jest pokutny tzn. fioletowy.
Niedziele postne w starożytnym Kościele były przeznaczone na przygotowanie osób do chrztu świętego, dlatego też teksty biblijne, a zwłaszcza Ewangelie mówiły o przyjściu na świat grzechu, o jego zgubnej mocy i o ratunku danym człowiekowi w Jezusie Chrystusie. Nazwy niedziel postnych pochodzą od pierwszego słowa łacińskiego introitu: Invocavit (Wzywaj – Ps 91,15), Ewangelia: Mt 4,1-11 kuszenie Jezusa; Reminiscere (Pamiętaj – Ps 25,6), Ewangelia: Mk 12,1-12 o złych robotnikach; Oculi (Oczy moje – Ps 25,15), Ewangelia: Łk 9,57-62 o naśladowaniu Jezusa; Laetare (Radujcie się 5 – Iz 66,10), Ewangelia: J 12,20-26 owoce śmierci Jezusa; Judica (Bądź sędzią moim – Ps 43,1), Ewangelia: Mk 10,35-45 prośba synów Zebedeusza.
Wielki Tydzień
Niedziela Judica, nazywana także Niedzielą Pasyjną albo Czarną, Palmową, rozpoczyna Wielki Tydzień. Jego nazwa podkreśla, że właśnie w tym czasie działy się wielkie sprawy dla zbawienia człowieka. Ma on podstawowe znaczenie w roku liturgicznym Kościoła. W pierwsze trzy dni Wielkiego Tygodnia odbywają się nabożeństwa pasyjne, rekolekcje (dni skupienia) i ewangelizacje, przygotowujące do tzw. Triduum Paschalnego (trzech dni paschalnych).
Wielki Czwartek to pamiątka ustanowienia Wieczerzy Pańskiej. W czasie odprawianych nabożeństw popołudniowych i wieczornych wspomina się wydarzenia z Wieczernika. Jest to dzień radości i wdzięczności, dlatego też w liturgii śpiewa się radosne: „Chwała Bogu na wysokościach”, z odpowiedzią zboru: „Na wysokościach Bogu cześć”. W czasie tego hymnu dzwony biją po raz ostatni. Ponownie można usłyszeć je dopiero w Wielkanoc (rezurekcja, jutrznia wielkanocna). Barwą liturgiczną Wielkiego Czwartku jest biel – symbol czystości i niewinności.
Wielki Piątek to pamiątka śmierci naszego Zbawiciela. To dzień powagi i rozpamiętywania jednorazowej i niepowtarzalnej ofiary Jezusa Chrystusa, złożonej na krzyżu za nasze grzechy. Jest to jedno z największych świąt Kościoła luterańskiego i chrześcijaństwa. Kościół luterański jest „Kościołem krzyża”, ze swoją theologia crucis – teologią krzyża, tak mocno podkreślaną przez Reformatora Marcina Lutra. W liturgii śpiewa się tzw. improperia, tzn. skarga Boga nad Jego ludem, z błagalnym starożytnym śpiewem ludu tzw. trishagion: „Święty Boże, Święty Mocny…”, a ołtarz nakryty jest na czarno, bez kwiatów i żadnych ozdób. Improperia i trishagion śpiewany jest we wszystkich Kościołach historycznych. Barwą liturgiczną Wielkiego Piątku jest czerń – symbol śmierci i żałoby.
Wielka Sobota jest dniem ciszy. Ciało Jezusa spoczywa w grobie, a dusza zwiastuje Ewangelię umarłym, wyrywając ich z piekieł (z krainy umarłych). Jest to dzień łączący gorycz i ból pamiątki śmierci Chrystusa z pełnym nadziei oczekiwaniem na radość Zmartwychwstania. Barwą liturgiczną Wielkiej Soboty jest czerń.
Wielkanoc
W wielu Kościołach wieczorem po zachodzie słońca (kiedy to według żydowskiej rachuby czasu rozpoczyna się trzeci dzień), albo też w noc wielkanocną rozpoczyna się Wielkanoc. Wielka dlatego, że śmierć została zwyciężona śmiercią. Jest to jedno z najradośniejszych świąt roku kościelnego. W tę noc misterium paschalnego, przejścia ze śmierci do życia, w starożytnym Kościele odbywał się chrzest święty. Wskazuje ona na to, że przez codzienny żal i pokutę ma umierać w nas stary Adam, a w wodzie chrztu powstawać do życia nowy człowiek na wzór Jezusa Chrystusa. Od tej nocy w Kościele znowu rozbrzmiewa na nowo radosne: „Chwała” i „Alleluja”, a kolor ołtarza, ambony i szat liturgicznych znowu jest biały.
W Kościele Ewangelicko-Augsburskim nie są pielęgnowane niektóre znane w Polsce zewnętrzne tradycje Wielkiego Tygodnia i Wielkiej Nocy, takie jak: święcenie palm, pokarmów, budowanie grobów Chrystusowych. W centrum życia wiary i wyznawania luteranie stawiają Pismo Święte, ono zaś milczy na temat zewnętrzności. W tych szczególnych świątecznych dniach starają się skupić na zwiastowaniu żywego Słowa Bożego oraz porządkowaniu własnego życia przed Bogiem i ludźmi.
Opracowanie na podstawie materiałów zamieszczonych na www.luteranie.pl i wiara.pl: Wielki Tydzień i Wielkanoc u luteran, ks. Andrzej Dębski; Vivere Cum Ecclesia: Czas Pasyjny – Wielki Post i Wielkanoc.
